سابقه و هدف: تعیین صلاحیت حرفه ای پزشکان یکی از موضوعات مهم و قابل توجه درنظام آموزشی و درمانی طب در دوران تمدن اسلامی به شمار می آمد، از این رو تعدادی شیوه نامه جهت آزمون تعیین صلاحیت پزشکان در آثار حکمای طب در تمدن اسلامی مشاهده می شود. از جمله این آثار، کتاب ادب الطبیب اسحاق بن علی رهاوی دانشمند قرن سوم هجری قمری است که از جمله اولین آثار شناخته شده با موضوع اخلاق پزشکی است. در این کتاب، شیوه نامه ای فراگیر و دقیق جهت تعیین صلاحیت حرفه ای پزشکان ارائه شده است. هدف از این مقاله، بررسی نحوه تعیین صلاحیت حرفه ای پزشکان طبق آموزه های کتاب ادب الطبیب است.مواد و روش ها: در این مقاله مروری، به بررسی و تحلیل موضوع آزمون تعیین صلاحیت پزشکان در کتاب ادب الطبیب نوشته اسحاق بن علی رهاوی پرداخته و مطالب گردآوری شده به روش تحلیل محتوایی ارائه گردید.نتیجه گیری: رهاوی برای تعیین صلاحیت حرفه ای پزشکان، آزمونی طراحی می کند که شامل دو بخش نظری و عملی است. بخش نظری به سان مصاحبه ای عمیق است که آگاهی و نگرش پزشکان را ارزیابی می کند و در بخش عملی، مهارت های عملی پزشک مثل آشنایی با ابزارها و روش های انجام جراحی و برخی اعمال یداوی همچون فصد ارزیابی می گردد. در این آزمون علاوه بر سنجش آگاهی آزمون دهنده از مبانی نظری و علوم پایه پزشکی، ارزیابی دانش و مهارت درمورد اصول و فنون تخصصی همراه با جزئیات آن مدنظر قرار گرفته است، و چنین نتیجه گیری می شود که اسحاق بن علی رهاوی در کتاب ادب الطبیب به طراحی و تدوین آزمونی فراگیر و ساختارمند باهدف تعیین صلاحیت حرفه ای پزشکان می پردازد تا ابزاری جهت ارزیابی دانش، آگاهی، نگرش، رفتار و مهارت های مختلف پزشکان در اختیار جامعه علمی زمان خود قرار دهد که برخی مطالب آن بعد از گذشت صدها سال، جای تامل و استفاده بیشتر دارد.

این پژوهش با هدف تعیین ضرایب خرده آزمون های ارزشیابی صلاحیت های حرفه ای (اصلح) دانش آموختگان دانشگاه فرهنگیان اجرا شد. پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از حیث روش، از نوع همبستگی است. جامعه پژوهش، همه مهارت آموزان ماده 28 سال تحصیلی 95-94 دانشگاه فرهنگیان به تعداد 2823 نفر بود. با توجه به پراکندگی جامعه در تمام استان های کشور، از نمونه در دسترس استفاده شد و مهارت آموزان استان خراسان رضوی به تعداد 190 نفر، به عنوان نمونه انتخاب شدند. قسمت اصلی داده های این پژوهش، نتایج حاصل از آزمون اصلح دانشگاه فرهنگیان بود که در شهریور 1395 برگزار شده است. برای بررسی موفقیت معلمان از منظر همکاران، از آزمون محقق ساخته استفاده شد که پایایی آن با استفاده از روش آلفای کرونباخ 89/0 به دست آمد و روایی آن با استفاده از تحلیل عاملی بررسی شد. بر اساس شیوه نامه آزمون اصلح دانشگاه فرهنگیان، سهم خرده آزمون «فرهنگی»، «تدریس خرد»، «علمی» و «عملکردی» به ترتیب 20، 35، 20 و 25 درصد است که بر اساس نتایج این پژوهش برای افزایش روایی ملاکی پیش بین، پیشنهاد می شود که سهم خرده آزمون ها به ترتیب، 15، 11، 38 و 36 درصد باشد. همچنین نتایج نشان داد که طبقه بندی افراد به گروه های دارای صلاحیت دائمی، صلاحیت موقت و عدم احراز صلاحیت، با روش به کار رفته در آزمون و روش پیشنهادی این پژوهش، به نتایج نهایی متفاوتی خواهد انجامید.

زمینه و هدف: با توجه به جایگاه ویژه علم پزشکی و نقش حیاتی آن در سلامت جامعه، توجه به تربیت و آموزش نیروی انسانی متخصص در این رشته بسیار حائز اهمیت می باشد. محتوای دروس علوم پایه به عنوان یکی از مقاطع آموزشی دوره دکتری حرفه ای باید به گونه ای باشد که بتواند افرادی با توانایی و تبحر لازم جهت ارائه وظیفه خطیر تامین سلامت جامعه تربیت نماید. لذااین مطالعه جهت بررسی نقش علوم پایه در صلاحیت های حرفه ای از دیدگاه اساتید علوم بالینی دانشگاه علوم پزشکی کاشان انجام شد.روش کار: در این مطالعه مقطعی اطلاعات از طریق پرسشنامه ای که روایی و پایایی آن تعیین شده بود جمع آوری گردید. پرسشنامه شامل موادی در رابطه با شایستگی های نه گانه پزشکی، پذیرش امتحان دستیاری و نظر کلی آنها در رابطه با علوم پایه بود که اساتید نظرات خود را به صورت رتبه ای 3 نقطه ای خوب تا ضعیف مشخص می کردند. یافته ها با استفاده از نرم افزار SPSS.V.13 و آزمون های آماری Mann Whitney و Kruskal Wallis آنالیز شد.یافته ها: میزان پاسخگویی 95.7% بود. میانگین نمرات نظرات اساتید در رابطه با نقش علوم پایه در صلاحیت های حرفه ای پزشکان، 18.97 (±3.51) از 27 نمره بود. گروه گوش و حلق و بینی بیشترین نمره را به دروس علوم پایه با 21.25 (±2.63) دادند و کمترین نمره متعلق به گروه روانپزشکی با میانگین نمرات 10.6 (±2.07) بودند. بین رشته های مختلف بالینی از لحاظ میانگین نمره داده شده به علوم پایه اختلاف معنی داری مشاهده شد (P<0.01). از دیدگاه اساتید، از میان شایستگی های نه گانه، علوم پایه مراقبت های بهداشتی بیشترین تاثیر و برقراری ارتباط موثر با بیمار ضعیف ترین نقش را داشته است.نتیجه گیری: یافته های حاصل از پژوهش بیانگر آن بود که از دیدگاه اساتید بالینی دانشگاه علوم پزشکی کاشان، دروس علوم پایه از نظر شکل دهی انواع شایستگی ها در دانش آموختگان پزشکی در حد متوسط به بالا است.

زمینه و هدف: یکی از دغدغه های اساتید مهندسی بهداشت حرفه ای و ایمنی کار، کسب سطحی قابل قبول از مهارت و توانمندی توسط فراگیران است که در کوریکولوم آموزشی نیز مورد تاکید قرار گرفته است. توجه به توانمندی ها و مهارت های عملی در آزمون ها می تواند تا حدودی این دغدغه ها را پاسخ دهد. بر این اساس، این مطالعه با هدف طراحی، اجرا و ارزشیابی آزمون آسپی (OSPE) در پایان دوره کارشناسی انجام شد. مواد و روش­ها: این مطالعه توصیفی-تحلیلی به صورت مقطعی بر روی دانشجویان یک دوره مهندسی بهداشت حرفه ای و ایمنی کار بعد از پایان کارآموزی انجام شد. در ابتدا اقدام به تشکیل کمیته آزمون و سپس برگزاری جلسات متمرکز گروهی (FGD) شد و مطالعه در سه فاز طراحی، اجرا و ارزشیابی انجام گردید. سناریوهای ایستگاهها (12 ایستگاه) با توجه به توانمندی ها و مهارت های عملی کوریکولوم آموزشی طراحی شدند. ارزشیابی آزمون شامل تعیین روایی صوری و محتوایی، رضایت دانشجویان، پایایی و تعیین همبستگی درونی نمرات آزمون بود. یافته ها: روایی محتوایی آزمون از دید دانشجویان و اساتید در تمام ایستگاهها با سطح معناداری P≥0.05در حدود متوسط قرار داشت. نتایج ضریب آلفای کرونباخ نشان داد که بین نمرات ایستگاه ها (=0.7ɑ) و بین نمرات ایستگاهها و نمره کلی آسپی (=0.8ɑ) همبستگی بالایی وجود داشت. رضایت دانشجویان از آزمون در حد متوسط بود. به علاوه، با بررسی نتایج داده های کیفی به طور کلی دو طبقه و چندین زیرطبقه به دست آمد. دو طبقه مذکور به صورت نقاط قوت و نقاط ضعف آزمون مشخص گردید. نتیجه گیری: هرچند آزمون آسپی دارای نقاط ضعفی است اما به عنوان روشی استاندارد و مناسب برای نشان دادن صلاحیت و مهارت عملی فراگیران می تواند به کار رود. به نظر می رسد مطالعات بسیار بیشتری در حوزه بهداشت به ویژه در خصوص طراحی آزمون و روش های استاندارد سناریونویسی باید صورت گیرد تا بتوان در مورد روایی و پایایی آن به عنوان یک ابزار ارزشیابی داوری نمود اما در عین حال استفاده از آسپی به عنوان مکمل آزمون های متداول سنتی می تواند بسیار ارزشمند باشد.

زمینه و هدف پزشکان خانواده برای انجام مسیولیت ها نیازمند داشتن توانمندی ها و مهارت های ضروری هستند. هدف از این مقاله معرفی این مهارت ها و تحلیل برنامه آموزشی دانشجویان پزشکی از نظر آموزش مهارت های ضروری است. روش این مطالعه به روش ترکیبی انجام شده است. ابتدا مقالات داخلی و بین المللی و در مواردی وبگاه دانشگاه ها یا سازمان های مرتبط با سلامت و آموزش پزشک خانواده به صورت هدفمند جستجو شد. با دسته بندی و تحلیل مطالب جمع آوری شده، فهرست مهارت ها استخراج شد. در گام بعد با برگزاری 8 جلسه بحث گروهی فهرست مهارت ها بررسی و بازبینی شد. در انتها برنامه آموزشی موجود با رویکرد پزشکی خانواده مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. یافته ها دانش و مهارت های مورد انتظار پزشکان عمومی به عنوان مدیر گروه پزشکی خانواده در شش حیطه کلان و 63 زیر حیطه دسته بندی و ارایه شد. حیطه های کلان عبارتند از: سلامت عمومی، مهارت های بالینی ضروری، اقدامات عملی، فناوری اطلاعات در سلامت، معنویت اسلامی، اخلاق و قانون و مهارت های نرم. در کل 26 واحد عملی و 25 واحد تیوری پیشنهاد شد. نتیجه گیری تحلیل برنامه آموزشی فعلی در شش حیطه کلان انجام شد و حوزه های مغفول مانده مهمی را آشکار کرد. توجه به این حوزه ها و برنامه ریزی در جهت رفع موانع آموزشی و فراهم کردن زیرساخت ها، لازم و ضروری است.

مقدمه: با توجه به نوپا بودن آزمون صلاحیت بالینی در رشته پزشکی کشور ایران، محدود بودن مطالعات در رابطه با نتایج این آزمون و لزوم بررسی ارتباط این آزمون با سایر آزمون ها و ارزشیابی های مرسوم در دوره پزشکی مطالعه حاضر اجرا گردید. این مطالعه با هدف بررسی همبستگی آزمون صلاحیت بالینی با سایر آزمون های دوره پزشکی عمومی انجام شد. روش ها: مطالعه ی حاضر یک مطالعه توصیفی همبستگی بود که با بررسی نمرات آزمون های صلاحیت بالینی، جامع پیش کارورزی، معدل علوم پایه و معدل بالینی دانشجویان سال آخر رشته پزشکی ورودی های سال 1387تا 1392دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در سال1400 صورت گرفت. به منظور آنالیز آماری اطلاعات گردآوری شده از آزمون رگرسیون خطی، میانگین، انحراف معیار و فراوانی استفاده شد. نتایج: میانگین نمرات دانشجویان در آزمون پیش کارورزی 125 از 200 نمره با انحراف معیار 03/20 بوده و میانگین نمرات کسب شده توسط دانشجویان در ایستگاه های آزمون صلاحیت های بالینی 16 از 20 نمره با انحراف معیار 38/1 است. میانگین معدل علوم پایه 59/15 از 20 نمره با انحراف معیار 40/1 و میانگین معدل بالینی 62/16 از 20 با انحراف معیار 90/0 است. نمره معدل بالینی در حضور سایر متغیرها برروی نمره صلاحیت بالینی تاثیر داشته است (001/0p<) و ضریب رگرسیونی برابر با 492/0 بود، یعنی با افزایش 1 نمره در معدل بالینی با ثابت بودن سایر متغیرها نمره صلاحیت بالینی 492/0 بیش تر می شود. این میزان در مورد آزمون پیش کارورزی 004/0 و معدل علوم پایه 08/0 نمره است. نتیجه گیری: براساس رگرسیون خطی، معدل بالینی، آزمون پیش کارورزی و معدل علوم پایه فراگیران همبستگی مثبت معنادار با نتایج آزمون صلاحیت بالینی آن ها داشته است. این همبستگی در مورد معدل بالینی بیش تر بوده که احتمالا نشان دهنده ارتباط سطح دانش بالینی فراگیران با نتایج آزمون صلاحیت بالینی است اما این ارتباط چندان قوی نیست.